Door: Judith van Amersfoort
Kwetsbaar en ziek zat ze in bed, we noemen haar Marloes. Een traan over haar wang. Op haar schoot een laptop zodat ze via een livestream de uitvaart van haar man kan volgen, de man waar ze al zo lang mee getrouwd is en nu is hij er niet meer. Ineens werden ze beiden ziek terwijl ze hun best deden alle risico’s zoveel mogelijk uit te sluiten. Zo ziek dat zij beiden opgenomen moesten worden. Inmiddels werd de man van Marloes zo ziek dat hij is overleden. Marloes is onzeker over haar eigen lot. De mensen waar ze het meest van houdt zijn nu op de uitvaart, ver weg van haar. Naast Marloes zit een verpleegkundige, ingepakt met mondkapje, bril, schort en handschoenen. Aan de fotosticker kan Marloes enigszins zien wie naast haar zit. Naast haar zodat ze niet alleen is tijdens de uitvaart van haar man, al is het een hand verstopt onder een handschoen, enige menselijke warmte is welkom.
Aanpassingsvermogen en (sociale) innovatie
Hierboven is een voorbeeld geschetst van een van de vele mensen wiens leven is veranderd door corona en nooit meer hetzelfde zal worden. Veel mensen hebben te maken met de gevolgen van corona, doordat mensen uit de omgeving ziek zijn, doordat werk of opdrachten ineens zijn weggevallen, doordat het werk alleen in aangepaste vorm, via een beeldscherm, kan plaatsvinden. Dat vraagt veel aanpassingsvermogen, flexibiliteit en veerkracht. De comfortzone die zorgvuldig was gecreëerd bleek ineens geen comfort meer te bieden. Aanpassingsvermogen en flexibiliteit lijken hierin de sleutels te zijn. Een uitvaart via een livestream volgen, wie had dat gedacht een paar maanden geleden?
Hoe beter je in staat bent je aan te passen aan de nieuwe realiteit hoe meer kans je maakt deze situatie door te komen. Daarin zijn verschillende fases te onderscheiden die je bij jezelf kunt herkennen.
1. Shock, wat betekent dit voor mij, voor mijn gezin, werk en inkomsten
2. Bevriezen of in actie komen
3. Je bent niet alleen maar samen
4. Aanpassen, creatief denken en handelen
5. Leren en ontwikkelen, duurzame inzetbaarheid
We zijn een paar dagen verder op de corona-unit waar Marloes is opgenomen. Van een verpleegkundige hoort Marloes dat de patiënt naast haar kamer is overleden en dat het uitvaartcentrum deze patiënt komt ophalen. Dat betekent dat er een lijkwagen vlak naast haar raam komt. Een lijkwagen waar pas nog haar man in werd vervoerd? En de volgende keer dat deze voorgereden komt, is dat voor haarzelf? De verpleegkundige zegt dat ze bij Marloes blijft zodat ze wederom niet alleen is tijdens deze confrontatie.
Samen
De kracht van Samen Sterk een van de veelgehoorde slogans in deze crisis werd op deze afdeling waargemaakt. Aanvoelen met elkaar als team wat stressvol kan worden ervaren voor je patiënten of voor zorgmedewerkers zelf. De kracht van het team is heel bijzonder, ze laten een groot aanpassingsvermogen zien zonder daar nadrukkelijk mee bezig te zijn. Er is een duidelijke opdracht en men komt binnen dat team in actie.
Marloes heeft gehoord dat de verpleegkundigen in het centrum zichzelf vrijwillig hebben aangemeld om hier te werken, wat bijzonder vindt zij dat. Er zijn zelfs een aantal verpleegkundigen die de laatste jaren compleet andere werkzaamheden hebben verricht. In de deskundigheid merkt ze daar weinig van en vraagt zich af wie van de verpleegkundigen dit dan zijn? Ook vraagt Marloes zich af of de verpleegkundigen zelf niet bang zijn om besmet te worden. Naar haar familie uit zij haar verwondering want de thuiszorg kwam al een paar weken niet langs uit voorzorg.
Duurzame inzetbaarheid.
Eenmaal aangeleerde vaardigheden en competenties verlies je niet zomaar. In het voorbeeld werd geschetst dat er meerdere verpleegkundigen actief zijn die jarenlang ander werk hebben gedaan en daarmee totaal andere competenties hebben ontwikkeld. Eerdere competenties verlies je daarmee niet en zijn aan te spreken indien dat nodig is. Bovendien is de kracht van het samengestelde team dat ieder zijn eigen talenten en sterke punten met zich meebrengt. Men leert snel van elkaar en staat met elkaar open hoe het beter, handiger en slimmer kan. Zonder dat er een strijd of zelfs ongemak ontstaat.
Het loont daarmee om te blijven leren en ontwikkelen. Door je competenties en vaardigheden uit te breiden vergroot je je eigen dansvloer. Daarmee vergroot je je eigen mogelijkheden als de omstandigheden daarom vragen.
Flexibiliteit en richten op actie maken het verschil of je de competenties in de praktijk kunt brengen, ben je in staat om tot handelen en actie over te gaan als de situatie daarom vraagt of niet.
Tot slot
Na drie weken is Marloes weer zover opgeknapt en vrij van corona dat ze verder bij haar dochter thuis kan gaan aansterken. Vanuit het huis van haar dochter wordt verder gekeken naar een alternatieve woning, want terugkeer ziet Marloes niet meer zitten, haar conditie is nog zo zwak. Het grote huis is wel erg groot en eenzaam. Door de aanwezige zorgmedewerkers wordt Marloes uitgezwaaid. Wat kijkt zij met een warm gevoel terug op deze moeilijke tijd.
De verpleegkundige uit dit verhaal dat ben ik. Een arbeid en organisatieadviseur die gelukkig in actie kon komen tijdens deze Coronacrisis en heeft gemerkt dat de aangeleerde competenties uit het verleden nog steeds aan te spreken zijn. Uiteraard na de eerste onzekerheid of ik het nog wel kon. Maar dat gold voor alle zorgprofessionals want deze corona situatie had nog niemand ooit meegemaakt. We hadden het nog nooit gedaan, maar wisten dat we het samen konden doen.
Judith van Amersfoort
Gecertificeerd arbeid & organisatiedeskundige,
Eigenaar van ‘Werk & Inzet’, onderzoeker, trainer en adviseur.